اهمیت دیپلماسی شهری و آشنایی با صنایع شهر اراک
فهرست مطالب
جایگاه صنعتی اراک در اقتصاد ایران
اراک یکی از مهم‌ترین شهرهای صنعتی ایران است که در مرکز کشور واقع شده و نقش حیاتی در توسعه صنعتی و تولیدی کشور ایفا می‌کند. این شهر به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب، دسترسی به خطوط حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای و وجود منابع انسانی متخصص، به یک مرکز تولیدی و صنعتی پویا تبدیل شده است. صنایعی همچون ماشین‌سازی، آلومینیوم، نفت و گاز، صنایع پتروشیمی، برق و الکترونیک از جمله بخش‌های کلیدی اقتصاد اراک به شمار می‌روند.
از مهم‌ترین صنایع موجود در اراک می‌توان به کارخانه ماشین‌سازی اراک، شرکت آلومینیوم ایران (ایرالکو)، صنایع نفت و پتروشیمی شازند، و کارخانه واگن‌پارس اشاره کرد. این شرکت‌ها علاوه بر تأمین نیاز داخلی، ظرفیت بالایی برای صادرات محصولات صنعتی دارند.
کارخانه آلومینیوم اراک
با وجود ظرفیت‌های چشمگیر صنعتی، شهر اراک هنوز نتوانسته در سطح بین‌المللی به اندازه‌ای که شایسته آن است، شناخته شود. در این راستا، بهره‌گیری از ابزار دیپلماسی شهری می‌تواند گامی مؤثر در معرفی صنایع اراک به بازارهای جهانی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، انتقال فناوری، و تقویت برند اقتصادی شهر باشد.
برای معرفی اراک در سطح جهانی، لازم است برند اقتصادی مشخصی تعریف شود که بازتاب‌دهنده مزیت‌های رقابتی شهر باشد. این برند می‌تواند بر پایه صنایع فلزی، ماشین‌آلات سنگین، تولیدات پتروشیمی و نوآوری‌های صنعتی شکل گیرد. تدوین شعار، لوگو، و کمپین‌های تبلیغاتی حرفه‌ای برای این برند، نقش موثری در جذب توجه بین‌المللی خواهد داشت. در عصر دیجیتال، بهره‌گیری از رسانه‌های اجتماعی، وب‌سایت‌های چندزبانه، مستندهای تبلیغاتی و تعاملات آنلاین با بازیگران جهانی از اهمیت بالایی برخوردار است. تولید محتوای تخصصی در حوزه صنعت و اقتصاد اراک به زبان‌های بین‌المللی، یکی از راه‌های مؤثر برای معرفی ظرفیت‌های این شهر به مخاطبان جهانی است.
دیپلماسی شهری، ابزاری قدرتمند برای معرفی ظرفیت‌های اقتصادی و صنعتی شهرها در سطح جهانی است. شهر اراک با توجه به پیشینه صنعتی، زیرساخت‌های تولیدی، و نیروی انسانی متخصص، پتانسیل بالایی برای نقش‌آفرینی در عرصه دیپلماسی شهری دارد. با طراحی یک برنامه جامع در این حوزه، می‌توان اراک را به عنوان یکی از شهرهای صنعتی پیشرو در منطقه معرفی کرد، زمینه‌ساز جذب سرمایه‌گذاری خارجی شد، و در نهایت، جایگاه آن را در اقتصاد ملی و بین‌المللی ارتقاء داد.
آشنایی با صنایع اراک
اراک از جمله شهرهای صنعتی کشور ایران است که از لحاظ گوناگونی محصولات صنعتی، نخستین، از لحاظ وجود صنایع مادر، دومین و به‌طور کلی یکی از چهار قطب صنعتی کشور محسوب می‌شود. این شهر به واسطه وجود صنایع مادر، تولید ۸۰ درصد تجهیزات انرژی کشور، وجود بزرگترین کارخانه تولیدکننده آلومینیوم کشور، بزرگترین ماشین‌سازی کشور، بزرگترین واگن‌سازی و لوکوموتیوسازی خاورمیانه، بزرگترین تولیدکنندگان زیرساخت‌های برق و مخابرات کشور (شرکت‌های آونگان، یاسان، گام و شایان‌برق)، بزگترین تولیدکننده ابزار در کشور (ایران‌پتک)، بزرگترین و اولین سازنده ماشین‌آلات ساخت‌وساز و معدنی در خاورمیانه، بزرگترین کمباین‌سازی خاورمیانه، بزرگترین تولیدکننده جرثقیل و بالابرهای هیدرولیکی در خاورمیانه، بزرگترین تولیدکننده بنزین کشور و بزرگترین شرکت املاح معدنی کشور لقب پایتخت صنعتی ایران را به خود اختصاص داده‌است. تولیدات صنایع شهر اراک علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، به کشورهای خارجی نیز صادر می‌گردد. به همین علت بخش بزرگی از صادرات کالاهای صنعتی را به خود اختصاص داده‌است.
صنایع آلومینیوم‌سازی
آلومینیوم پس از فولاد، بیشترین تولید و مصرف را در جهان دارد و میزان مصرف آن به تنهایی از مجموع فلزات غیرآهنی دیگر بیشتر است به گونه‌ای که آن را فلز قرن ۲۱ نامیده‌اند. استفاده از فلز آلومینیوم در صنایع ایران بیش از نیم قرن سابقه دارد.
شرکت آلومینیوم ایران یا ایرالکو، قدیمی‌ترین واحد تولیدی بخش آلومینیوم کشور است که با دارا بودن دو کارخانه، ظرفیت تولید ۲۰۰ هزار تن شمش آلومینیوم را در سال دارد. کارخانه آلومینیوم ایران (ایرالکو) در سال ۱۹۷۲ میلادی با همکاری منطقه‌ای در سازمان پیمان مرکزی با همکاری محدود شرکت رینولدز آمریکا و دولت پاکستان تأسیس شد. بعد از انقلاب کلیه سهام این دو کشور متعلق به ایران گردید. این شرکت به عنوان اولین تولیدکننده شمش‌های آلومینیومی ایران و بزرگترین تولیدکننده آلومینیوم کشور در زمینی به مساحت ۲۳۲ هکتار و در شهر اراک واقع شده‌است. وجود این کارخانه و ۵۰۰ کارگاه کوچک و بزرگ وابسته به این صنعت اراک را به قطب تولید آلومینیوم در کشور تبدیل کرده‌است.
گروه نورد آلومینیوم در سال ۱۳۵۱ در اراک توسط بخش خصوصی تأسیس شد. این شرکت با برخورداری از تجهیزات منحصر به فرد تولیدی و آزمایشگاهی و تجهیزات مدرن متالورژی از بزرگترین تولیدکنندگان انواع محصولات آلومینیومی در منطقه محسوب شده و تنها تولیدکننده انواع پلیت، ورق و کویل آلومینیومی به روش نورد گرم در تنوع آلیاژ و ضخامت در کشور می‌باشد. دیگر محصول شرکت تولید ورقهای رنگی نمای ساختمان (ورق کامپوزیت) با نام تجاری آلکونام می‌باشد. همچنین این شرکت تنها تولیدکننده آلومینیوم کِلَد در ایران است. شرکت نورد آلومینیوم در حال حاضر با ظرفیت سالانه ۲۴۰۰۰ تن محصول نورد سردی و یک میلیون مترمربع ورق کامپوزیت آلومینیومی، فعالیت می‌نماید. این شرکت با برخورداری از نیروی انسانی مجرب، تجهیزات منحصر به فرد تولیدی و آزمایشگاهی و تجهیزات مدرن متالورژی از بزرگترین تولیدکنندگان انواع محصولات آلومینیومی به روش نورد گرم در تنوع آلیاژ و ضخامت در منطقه محسوب می‌شود. از مزایای این روش تولیدی خواص متالورژیکی و مکانیکی بهینه نسبت به سایر روش‌های تولید است. هم‌اکنون محصولات شرکت انواع کویل، تسمه، پلیت، آلومینیوم کلد، ورق رنگی، ورق کامپوزیت آلومینیوم، ورقهای سینوسی، ذوزنقه‌ای، آجدار، ساده و محصولات آلیاژی سری ۵۰۰۰ می‌باشد. محصولات شرکت به کشورهای انگلستان، کانادا، ژاپن، آلمان، ترکیه و …. صادر گردیده‌است.
نورد آلومینیوم
صنایع آلومرول نوین و صنایع آلومینیوم پردیس متشکل از ۸ واحد تولیدی و یک شرکت بازرگانی فعال، در حال حاضر، با تولید سالانه بیش از یکصد هزار تن، بزرگترین تولیدکننده انواع مقاطع آلومینیومی با کاربرد ساختمانی و صنعتی همراه با خدمات عملیات حرارتی، رنگ پودری و آنودایزینگ و نیز ریخته‌گری انواع شمش و بیلت آلیاژی آلومینیوم و ساخت قالب‌های اکستروژن در کشور با نام تجاری آکرول می‌باشد. در حال حاضر صنایع آلومینیوم پردیس قادر به تولید روزانه ۱۲۰ تن انواع مقاطع آلومینیوم، انجام عملیات آبکاری (آنودایز) و پاشش رنگ پودری، تولید انواع آلیاژهای آلومینیوم و انجام طراحی، تولید و سخت‌کاری انواع قالب‌های تولیدی مقاطع آلومینیومی می‌باشد. این شرکت صادرکننده نمونه کشوری در صنعت آلومینیوم می‌باشد.
صنایع ماشین‌سازی
ماشین‌سازی صنعتی است که به طراحی و تولید ماشین‌آلات، تجهیزات صنعتی، مجموعه‌ها و قطعات منفصله می‌پردازد. این صنعت به عنوان یکی از پایه‌ای‌ترین صنعت هر کشور محسوب می‌شود.
ماشین‌سازی اراک، ابرشرکت دانش‌بنیان ایرانی و بزرگترین طراح و سازنده مجتمع‌های پتروشیمی، پالایشگاه‌های گاز، پالایشگاه‌های نفت، سدها، پل‌ها، نیروگاه‌های برق‌آبی، نیروگاه‌های بادی و کارخانجات سیمان در ایران و خاورمیانه می‌باشد که علاوه بر ماشین‌آلات و تجهیزات صنایع نفت‌وگاز، صنایع شیمیایی، سدها، نیروگاه‌ها و صنایع سیمان؛ تجهیزات و ماشین‌آلات صنایع فولاد، صنایع ریلی، بنادر، ترابری و معادن را نیز تولید می‌کند. از جمله تولیدات مهم این شرکت می‌توان به دراورکس، دکل و موتور حفاری، برج‌های تقطیر، مبدل‌های حرارتی، مخازن سیالات، واحدهای تصفیه‌آب صنعتی، آب‌شیرین‌کن صنعتی، توربین‌ها، کمپرسورها، الکتروموتورها، پمپ‌های سانتریفیوژ صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و صنایع نیروگاهی، پمپ‌های هیدرولیک صنعتی، سپراتورها، ایرکولرها، انواع زباله‌سوزها، انواع بویلرها، انواع راکتورها، انواع شیرآلات و فلنج‌های صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و نیروگاه‌ها، رفورمرها، هیترها، کندانسورها، برج‌های خنک‌کننده، ژنراتورها، کوره‌های صنعتی و سازه‌های فولادی اشاره کرد.
محصول تولیدشده توسط ماشین‌سازی اراک
صنایع آذرآب اراک ابرشرکت هلدینگ ایرانی است، که در زمینه احداث زیرساخت‌های صنعتی، ساخت پالایشگاه‌های گاز، پالایشگاه‌های نفت، مجتمع‌های پتروشیمی، کارخانجات سیمان، کارخانجات فولاد، نیروگاه‌های برق‌آبی، نیروگاه‌های حرارتی، نیروگاه‌های هسته‌ای و تولید تجهیزات مربوط به آنان فعالیت می‌کند. همچنین این ابرشرکت در زمینه ساخت کارخانجات قند و کارخانجات نیشکر و تولید تجهیزات آنان نیز تخصص دارد. صنایع آذرآب در سال ۱۳۶۳ به‌بهره‌برداری رسید و هم‌اکنون یکی از بزرگترین شرکت‌های پیمانکاری عمومی (GC) در ایران است که زمینه اصلی فعالیت‌های این شرکت ساخت پروژه‌های نیروگاهی، پالایشگاهی، پتروشیمی و کارخانجات سیمان می‌باشد.
صنایع آذرآب
فراپتروسازان، شرکت کنسرسیوم پیمانکاری ایرانی مستقر در اراک است که در حوزه انجام پروژه‌های پالایشگاهی، پتروشیمی، ساخت واحدهای استخراج، ذخیره و پمپاژ نفت‌وگاز، ساخت کارخانجات فولاد، ساخت صنایع مس، ساخت کارخانجات آندسازی و ذوب آلومینیوم، ساخت واحدهای نیروگاهی و تولید تجهیزات و ماشین‌آلات آنان فعالیت می‌کند.
صنایع ماشین آلات
هپکو اراک ابرشرکتی در حوزه صنایع سنگین برای تولید ماشین‌آلات ساخت‌وساز، راه‌سازی، معدنی و ماشین‌آلات کشاورزی است. این ابرشرکت اولین و بزرگترین کارخانه تولید تجهیزات سنگین در ایران و خاورمیانه می‌باشد. این ابرشرکت در سال ۱۳۵۳ در زمینی به وسعت ۱۰۰ هکتار در شهر اراک با هدف تولید و مونتاژ ماشین‌آلات ساخت‌وساز تأسیس شد.
محصولات کارخانه هپکو
کمباین‌سازی ایران (ایران جان‌دیر سابق) شرکت ایرانی تولیدکننده ماشین‌آلات کشاورزی است، که در شهر اراک در سال ۱۳۴۸ با همکاری شرکت جان‌دیر ایالات متحده آمریکا، تأسیس شد. تولید کمباین غلات محصول اصلی این شرکت، از سال ۱۳۵۲ با همکاری شرکت جان‌دیر آغاز شد.
شرکت کمباین‌سازی
صنایع ریلی
واگن‌پارس اراک به عنوان اولین و بزرگترین کارخانه تولید وسایل نقلیه ریلی مانند لوکوموتیو، واگن باری، واگن مسافربری، ترنست، مترو، انواع بوژی و … در خاورمیانه در سال ۱۳۵۳ در اراک تأسیس شد. این کارخانه از سال ۱۳۷۲ کار ساخت لوکوموتیو را برای اولین بار در کشور آغاز کرد و در سال‌های ۸۲ تا ۸۶ موفق به تولید هشت دستگاه لوکوموتیو مانوری و ۸۰ دستگاه لوکوموتیو خطوط اصلی با قدرت چهار هزار و سیصد اسب‌بخار شد. در حال حاضر در خوشه ریلی استان مرکزی، ۱۰۰ شرکت فعال هستند که بسته به ظرفیت و نوع تولیدات و فعالیت از توان آن‌ها در قراردادهای کلان ریلی در همکاری با شرکت واگن پارس بهره گرفته می‌شود.
شرکت واگن پارس
صنایع برق
آونگان یکی از کارخانه‌های مستقر در اراک است که در زمینه تولید زیرساخت‌ها و تجهیزات در حوزه‌های برق قدرت، مخابرات و صنایع نفت و گاز همچنین در زمینه تولید لوله‌های دوجداره و مقاطع گالوانیزه فعالیت می‌کند که در سال ۱۳۵۳ افتتاح شده‌است. تولید اصلی این شرکت، دکل انتقال نیرو و دکل مخابراتی است.
شرکت آونگان
شرکت یاسان در سال ۱۳۷۳ در شهرستان اراک با هدف طراحی و تولید برج‌های خطوط انتقال نیرو، برج‌های مخابراتی و گالوانیزه گرم و نیز اجرای پروژه‌های خطوط انتقال نیرو تأسیس گردیده‌است. شرکت یاسان با ظرفیت تولید بالغ بر ۳۵۰۰۰ تن در سال یکی از شرکت‌های پیشرو در صنعت برق ایران می‌باشد.
شرکت صنعتی گام در سال ۱۳۷۰ و با هدف تولید سازه‌های فلزی برج‌های انتقال نیرو، برج‌های مخابراتی و سازه‌های فلزی پست‌های فشارقوی، فعالیت خود را آغاز کرد. این شرکت ظرف مدت کوتاهی موفق شد تا به مدد نیروی متخصص و کارآمد خود، به یکی از عمده‌ترین تأمین کنندگان نیازهای صنعت برق و مخابرات کشور تبدیل شود.
صنایع نفت و پتروشیمی
شرکت پالایش نفت امام‌خمینی شازند اراک شرکت دولتی پالایش نفت است، که تأسیسات پالایشی آن، در استان مرکزی و در فاصله ۳۰ کیلومتری از شهر اراک، مستقر می‌باشد. این پالایشگاه در سال ۱۳۷۲ توسط شرکت ملی نفت ایران و با نام پالایشگاه نفت شازند اراک تأسیس شد. ظرفیت تولید پالایشگاه اراک ۲۵۰ هزار بشکه در روز است، که نفت خام مورد نیاز آن، بطور روزانه توسط شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب و از میدان نفتی اهواز تأمین می‌شود.
پالایشگاه شازند
مجتمع پتروشیمی شازند اراک یکی از طرح‌های زیربنایی و مهم کشور می‌باشد که در راستای سیاست‌های کلی توسعه صنایع پتروشیمی و با اهداف تأمین نیاز داخلی کشور و صادرات با نام پتروشیمی شازند اراک به‌بهره‌برداری رسید. این طرح در سال ۱۳۶۳ به تصویب رسید و پس از طی مراحل طراحی، مهندسی و نصب، فاز اول آن در سال ۱۳۷۲ در مدار تولید قرار گرفت. در ادامه کار به منظور بهبود مستمر و تولید بیشتر و متنوع‌تر، واحدهای دیگر مجتمع تکمیل و واحد اتوکسیلات به عنوان آخرین واحد مجتمع در سال ۸۲ راه اندازی و در مدار تولید قرار گرفت.
پتروشیمی شازند
صنایع شیمیایی
شرکت رنگ روناس یکی از بزرگترین شرکت‌های تولیدکننده رنگ‌های صنعتی، ساختمانی و دریایی در ایران است. این شرکت فعالیت خود را در سال ۱۳۵۳، در اراک شروع‌کرد و اکنون دارای ۴ خط کامل تولید به ظرفیت ۲۸۰۰۰ تن انواع رنگ و پوشش‌های حفاظتی، ۲ خط تولید رزین به ظرفیت ۱۴۰۰۰ تن و ۵ خط تولید قوطی و لوازم بسته‌بندی به ظرفیت ۴۰۰۰ تن در سال می‌باشد.
شرکت رنگ روناس