نقاط گردشگری در اراک
شهر اراک، مرکز استان مرکزی، با ترکیبی از تاریخ کهن، طبیعت متنوع و معماری منحصربه‌فرد، یکی از مقاصد جذاب گردشگری در ایران است. از بناهای تاریخی دوره قاجار تا چشم‌اندازهای طبیعی اطراف شهر، هر بازدیدکننده‌ای را مجذوب خود می‌کند. در این مقاله، مهم‌ترین نقاط گردشگری اراک را در قالب چند دسته معرفی می‌کنیم.
عمارت کلاه فرنگی
عمارت «کلاه‌فرنگی» یا قلعه حاج‌وکیل، یکی از شاخص‌ترین و دیدنی‌ترین آثار دوره قاجار در شهر اراک است که علاوه بر جلوه‌های معماری منحصربه‌فرد، روایتگر بخشی از تاریخ تجارت فرش در ایران نیز هست. در اواخر دوره ناصرالدین‌شاه قاجار، شرکت تجاری سوئیسی‌الاصل «زیگلر» برای تامین و تجارت فرش ایران در اراک دفاتری دایر کرد. این شرکت در نقاط مختلف شهر کارگاه رنگرزی و بافت فرش راه‌اندازی نمود و برای اسکان مأموران و بازرگانان خارجی عمارت «کلاه‌فرنگی» را ساخت. پس از انحلال شرکت زیگلر، حاج محمدحسین میثمی «وکیل» (از تاجران بزرگ اراک) این مجموعه را خرید و از آن پس به «قلعه حاج‌وکیل» مشهور شد. عمارت در سال ۱۳۷۵ش با شماره ثبت ۱۷۷۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و از آن زمان زیر نظر سازمان میراث فرهنگی قرار دارد.
عمارت کلاه فرنگی (قلعه حاج‌وکیل)
موزه چهارفصل اراک
موزهٔ حمام چهارفصل اراک، از منحصر‌به‌فردترین آثار تاریخی و فرهنگی شهر اراک است که هم‌زمان با حفظ اصالت معماری قاجاری، امروزه به موزهٔ مردم‌شناسی و باستان‌شناسی تبدیل شده است. این بنای زیبا در اواخر دورهٔ قاجار (حدود ۱۰۰ سال پیش) به دستور حاج محمدابراهیم خوانساری، تاجر فرش اراکی ساخته شد و در ابتدا به‌عنوان حمام عمومی به کار می‌رفت. نام «چهارفصل» از نقاشی‌های گچی و کاشی‌کاری‌‌شدهٔ چهار گوشهٔ سربینه می‌آید که هر یک فصل سال را تصویر می‌کنند.
ساختار بنا شامل چهار بخش مجزاست: سربینه (رختکن)، گرمخانهٔ عمومی، گرمخانهٔ خصوصی و گرمخانهٔ مخصوص اقلیت‌های مذهبی (بخشی که برای اولین‌بار در ایران در این حمام تعبیه شد). سقف هم‌تمام قسمت‌ها گنبدی و آجری است؛ در بزرگ‌ترین بخش آن (سربینه مردانه) گنبد یکپارچه و بدون ستون قرار دارد که از شگفتی‌های معماری ایرانی به شمار می‌رود. پس از ثبت ملی بنا در ۱۰ آبان ۱۳۵۵، در سال ۱۳۷۳ مرمت و بازسازی شد و از سال ۱۳۸۵ رسماً به «موزهٔ حمام چهارفصل» (موزه مردم‌شناسی و باستان‌شناسی اراک) تغییر کاربری یافت
موزه حمام چهارفصل
موزه صنعت ماشین‌سازی
موزهٔ صنعت ماشین‌سازی اراک، اولین موزهٔ صنعتی ایران، گامی مهم در معرفی و حفظ میراث فنی و فناوری این شهر صنعتی و ارتقای گردشگری صنعتی در استان مرکزی محسوب می‌شود. ساختمان موزه در مجموعه کارخانه ماشین‌سازی اراک (MSA) قرار دارد و در دههٔ ۱۳۴۰ هجری‌شمسی به‌عنوان «سالن آموزش» شرکت مورد استفاده قرار می‌گرفت. در نخستین همایش سراسری ثبت آثار صنعتی کشور، بخشی از مجموعه ماشین‌سازی اراک به عنوان یکی از برندهای اصلی صنعت ایران ثبت ملی شد و همین اقدام مقدمه‌ساز تأسیس موزه صنعت در محل ساختمان آموزشی گردید. پس از مرمت و بازسازی فضای داخلی، طبقهٔ همکف این بنا به موزهٔ صنعت اختصاص یافت تا اشیای ارزشمند صنعتی اراک محفوظ بمانند و برای بازدید عموم عرضه شوند.
موزهٔ صنعت ماشین‌سازی
بازار سنتی اراک
بازار تاریخی اراک، که در مرکز شهر و در بافت قدیمی “سلطان‌آباد” (نام پیشین اراک) واقع شده، نه‌تنها یکی از نخستین سازه‌های شهر است بلکه به‌عنوان یک مجموعهٔ چندمنظوره شامل مسجد، حمام، مدرسه، آب‌انبار و سراها (کاروانسراهای کوچک) شناخته می‌شود. این بازار در سال ۱۲۲۸ قاجاری به فرمان یوسف‌خان گرجی تأسیس شد و با افزوده‌شدن بخش‌های مختلف تا میانهٔ قرن ۱۹ میلادی شکل کنونی‌اش را یافت. بازار از تقاطع خیابان‌های امام و امیرکبیر آغاز و تا میدان ارگ ادامه می‌یابد و کل مجموعه بیش از ۱۴ هکتار وسعت دارد. پوشش سقف بازار از گنبدهای آجری مستطیلی و هشت‌ضلعی تشکیل شده که علاوه بر تابش نور طبیعی به فضاهای داخلی، وظیفهٔ تهویه هوای گرم در تابستان و حفظ گرما در زمستان را بر عهده دارند. در سال‌های اخیر، عملیات مرمتی گسترده‌ای برای استحکام‌بخشی و بازسازی بخش‌های آسیب‌دیدهٔ بازار آغاز شده است. در شش تیمچهٔ قدیمی بازار، تعمیرات اضطراری، مرمت گنبدها و ساماندهی گذرگاه‌ها با مشارکت شهرداری و ادارهٔ میراث‌فرهنگی صورت پذیرفته است.
بازار سنتی اراک
اراک با تنوع بالا در آثار تاریخی، فرصتی منحصربه‌فرد برای گردشگران داخلی و خارجی فراهم می‌کند. بازدید از اراک، شناختی عمیق از تلفیق سنت و مدرنیته و آشنایی با فرهنگ مردم استان مرکزی را به همراه دارد.